Cukrzyca – Epidemia XXI wieku
Cukrzyca została uznana przez Organizację Narodów Zjednoczonych za epidemię XXI wieku. Szacuje się, że ok 8.5% populacji europejskiej czyli ok. 55 milionów osób choruje na cukrzycę. Prawie połowa chorujących ma mniej niż 60 lat. W Polsce chorych jest ok 2.5 miliona osób, ok 750 tys nie wie nawet, że jest chora.
Istotą cukrzycy jest nieprawidłowe wydzielanie insuliny oraz niewłaściwe wykorzystywanie tego hormonu przez komórki organizmu. Insulina jest niezbędna do przejścia glukozy z krwi do wnętrza komórki, gdzie cząsteczka glukozy jest wykorzystywana do wielu przemian energetycznych oraz zmagazynowana w postaci związków złożonych jako zapas energii. Niedobór insuliny lub niewrażliwość komórek na jej działanie powoduje zahamowanie przenikania cząsteczek glukozy z krwi do wnętrza komórek – poziom cukru we krwi rośnie, w komórkach jest jej niedobór.
Podwyższony poziom glukozy we krwi powoduje szereg niekorzystnych następstw dla wszystkich narządów i tkanek. Przede wszystkim dotyczy to przyspieszenia rozwoju miażdżycy a przez to nasilenie ryzyka powikłań sercowo- naczyniowych, zawału serca i udaru mózgu. Dochodzi też do pogorszenia ostrości wzroku,uszkodzenia siatkówki oka, przyspieszenia rozwoju zaćmy, uszkodzenia nerek, upośledzenia krążenia w tętnicach kończyn dolnych, nzmian w stawach, zaburzeń funkcji seksualnych.
Rozpoznawanie cukrzycy
Cukrzyca może się ujawniać charakterystycznymi objawami, takimi jak wzmożone pragnienie, wielomocz,zmiana masy ciała. Czasem dochodzi nawet do śpiączki cukrzycowej. Często jednak objawy są niezbyt nasilone lub nieobecne, mimo ,że podwyższony poziom glukozy powoduje już niekorzystne zmiany w organizmie pacjenta
Za stan przedcukrzycowy uznaje się występowanie nieprawidłowego* poziomu glukozy na czczo i nieprawidłowej tolerancji glukozy. Wystąpienie takiego poziomu jest wskazaniem do wykonania testu tolerancji glukozy i dalszej diagnostyki w kierunku cukrzycy. Test tolerancji glukozy polega na 2 -lub 3-krotnym pobraniu krwi w odstępach godziny, po wcześniejszym wypiciu porcji glukozy.
* nieprawidłowa glikemia na czczo występuje, jeśli poziom glukozy mieści się przedziale 5,6-6,9 mmol/l (100-125 mg/dl).
Cukrzycę rozpoznaje się jeśli:
- Występują typowe objawy kliniczne cukrzycy oraz przygodny pomiar glikemii jest równy lub powyżej 11,1 mmol/l (200 mg/dl).
- Dwukrotnie wykazano wystąpienie poziomu glikemii na czczo równe lub przekraczające poziom 7,0 mmol/l (126 mg/dl).
- Wystąpił wzrost glikemii powyżej 11,1 mmol/l (200 mg/dl) w doustnym teście tolerancji glukozy.
Badanie poziomu glukozy powinno być wykonane po co najmniej 8 godzinnej przerwie w spożywaniu posiłków.
Leczenie cukrzycy
W początkowym okresie choroby u znacznego odsetka pacjentów z cukrzycą t.2 skuteczne jest postępowanie niefarmakologiczne tj.dieta i wysiłek fizyczny powodujący wykorzystanie nadmiaru cukru oraz normalizacja masy ciała.
Aktywność fizyczna powoduje wzmocnienie wydolności serca, sprzyja spalaniu tkanki tłuszczowej i wykorzystaniu nadmiaru glukozy przez komórki organizmu. Zwiększa się też odporność organizmu na zakażenia, poprawia przepływ krwi we wszystkich narządach.
Dieta osoby z cukrzycą podobna jest do tzw,zdrowej diety, wymaga tylko umiejętności w doborze i przyrządzaniu potraw. Z pewnością ograniczyć trzeba tłuszcze, alkohol, słodkie napoje, Warto unikać smażenia na rzecz duszenia czy przyrządzania potraw na parze.
Dopiero w dalszym etapie leczenia stosuje się doustne leki przeciwcukrzycowe i insulinę. Leki doustne mają różny mechanizm działania- zapobiegają wchłanianiu glukozy z przewodu pokarmowego,zwiększają wydzielanie insuliny przez komórki wysp trzustki, poprawiają wrażliwość tkanek na insulinę. W miarę rozwoju choroby potrzebne jest niejednokrotnie dołączenie do terapii insuliny.
Zasady zdrowego żywienia, utrzymanie prawidłowej masy ciała, aktywność fizyczna i okresowe pomiary poziomu cukru we krwi pomogą nam wszystkim w zapobieganiu wystąpieniu cukrzycy i jej powikłaniom.
Hanna Kulpa, NZOZ Bacieczki
